Żaby i wodne przysmaki

W trakcie inwentaryzacji terenowych przeprowadzonych w bezpośrednim sąsiedztwie Żywkowa w 2000 r. przez ekspertów firmy Fauna Passage stwierdzono obecność 8 gatunków płazów. Oprócz licznych żab zielonych i brunatnych między innymi znaleziono stanowiska kumaka nizinnego i grzebiuszki ziemnej, które są gatunkami zagrożonymi w Europie.

Niektóre żerowiska bocianów w Żywkowie leżą w pobliżu strumienia przepływającego przez środek wsi. Ciek jest jednak częściowo uregulowany i zbyt mały, by tworzyć duże wiosenne rozlewiska. Dlatego wykopanie oczek, budowa pietrzeń i zadbanie o czystość wody zrekompensowało brak podtapiania łąk wodami rzeczki i stworzyło dogodne miejsca rozwoju owadów i płazów.

Oczka ...

Ażeby zwiększyć możliwości retencyjne obszaru w pobliżu Żywkowa, zaplanowano i wykopano 18 oczek wodnych o łącznej powierzchni ok. 10 600 m². Oczka zlokalizowane zostały w niewielkich zagłębieniach terenu. W części są to miejsca, w których woda już wcześniej utrzymywała się w okresie wczesnowiosennym, ale zbyt krótko ażeby płazy lub owady mogły przeprowadzić pełne przeobrażenie. Oczka zlokalizowano również w miejscach, w których zostały przeprowadzone prace drenarskie, które całkowicie odwadniały kilkuhektarowe połacie łąk, pastwisk i gruntów ornych.

Oczka zostały wykopane w rejonie Żywkowa na obszarze stanowiącym własność Towarzystwa, własność prywatną oraz na użytku ekologicznym będącym w zarządzie Nadleśnictwa Górowo. Kształt i wielkość oczek został uzgodniony oraz zaprojektowany przez ekspertów z dziedziny ekologii płazów z Fauna Passage Polska.

Równocześnie wraz z oczkami, także na obszarze użytku ekologicznego i gruntach PTOP, zostały zaplanowane działania zmierzające do zwiększenia retencji wody oraz wydłużenia czasu występowania wiosennych rozlewisk. Silnie pofałdowany teren wokół Żywkowa teoretycznie powinien sprzyjać powstawaniu naturalnych oczek wodnych. Niestety jest on również pocięty siecią odwadniających rowów. Stąd na rowach wybudowano 3 progi – bystrotoki o wysokości piętrzenia 0,92 m (Ż1), 0,85 m (Ż2) i 0,58 m (Ż3). Dzięki temu powstały wiosenne rozlewiska o powierzchni ok. 2-4 ha, a spiętrzona woda utrzymuje się przez cały rok.

… i czysta woda

Samo poprawianie warunków hydrologicznych żerowisk bociana białego nie daje w pełni oczekiwanych efektów. Obok wykopania oczek i budowy piętrzeń konieczne było także zadbanie o poprawę jakości wody. Jeszcze do niedawna w Żywkowie nieczystości zwyczajowo gromadzono w nieszczelnych zbiornikach z cembrowin bez dna. Równie poważne zagrożenie dla jakości wód stwarzało odprowadzanie ścieków pochodzenia rolniczego bezpośrednio do cieków wodnych, gdyż obornik przechowywano bezpośrednio na ziemi, albo na nieszczelnych płytach. Gnojówka i powstająca woda gnojowa odpływały bezpośrednio do przepływającego przez wieś strumienia, powodując jego zanieczyszczenie i eutrofizację.

Ponieważ nie było możliwości budowy jednej zbiorczej oczyszczalni ścieków dla całej wsi lub przydomowych oczyszczalni we wszystkich gospodarstwach PTOP zaproponowało mieszkańcom budowę zbiorników szczelnych z tworzywa sztucznego, które będą trwalsze niż szamba budowane metodą tradycyjną i bardzo proste w montażu.

W związku z powyższym do 6 gospodarstw w Żywkowie zakupiono i zainstalowano 9 szczelnych zbiorników na ścieki bytowe o łącznej pojemności 83,6 m³ (w 2 gospodarstwach mieszkają po dwie rodziny w dwóch oddzielnych domach oraz 1 dodatkowy zbiornik w gospodarstwie, w którym jest świetlica wiejska). Wybudowano też 3 płyty obornikowe ze zbiornikami na gnojówkę w największych gospodarstwach rolnych.