Skip to main content

Renaturalizacja strefy buforowej NPN

rozlewisko1Teren objęty działaniami projektu znajduje się w obrębie tzw. Bagiennej Doliny Narwi (BDN). Zajmuje on jej północną część, rozciągając się na obszarze od wsi Kolonia Radule do wsi Żółtki. Ogólna powierzchnia tego terenu wynosi ok. 13,4 km2, jest to tzw. strefa buforowa Narwiańskiego Parku Narodowego. Strefa buforowa pozostawała typową doliną bagienną do końca lat siedemdziesiątych.

Narew dzieliła się na liczne koryta, istniało wiele rozlewisk i starorzeczy. Na wysokości Rogowa, w licznych kanalikach porośniętych roślinnością wodną, przepływ był bardzo powolny. Na skutek silnego zarastania często tworzyły się tu zatory roślinne utrudniające przepływ i powodujące podpiętrzenia. Narew tworzyła złożony układ hydrologiczny oparty na piętrzeniu się wód rzecznych i gruntowych co powodowało silne i stałe zabagnienie. Dolinę na omawianym odcinku charakteryzowało przez cały czas silne uwilgotnienie, które decydowało o charakterze siedlisk i zbiorowisk roślinnych.

Swoisty reżim hydrologiczny doliny, wyrażający się przede wszystkim w długotrwałych zalewach i intensywnym podtopieniu wodami gruntowymi, został jednak w latach osiemdziesiątych zachwiany w wyniku przeprowadzonej regulacji rzeki. Wyprostowanie koryta, jego poszerzenie i pogłębienie oraz odcięcie licznych starorzeczy na odcinku Rzędziany - Żółtki spowodowało przyspieszenie odpływu w rzece, radykalne zmiany środowiska poprzez drastyczne obniżenie stanów wody w rzece i na terenach przyległych. Nastąpiła intensyfikacja rolniczego wykorzystania gruntów. Zaprzestanie ekstensywnej gospodarki na tym terenie spowodowało zanikanie dogodnych siedlisk dla żerowania i rozrodu ptaków wodno - błotnych.

rozlewisko2rozlewisko3

Zmiany hydrologiczne, jakie miały miejsce od momentu uregulowania rzeki w połączeniu z zaprzestaniem użytkowania tych terenów, doprowadziły do ekspansji trzciny pospolitej oraz rozprzestrzeniania się zakrzaczeń. Wkraczanie trzciny na siedliska zajmowane wcześniej przez inne zbiorowiska roślinne spowodowało zubożenie ich składu gatunkowego. Badania awifauny tego odcinka Narwi przeprowadzono w roku 1992, czyli po dwunastoletnim okresie oddziaływania nowego, drenującego północną część doliny, kanału. Wykazały one zubożenie fauny ptaków doliny. Wyraźnie zmalała ilość gnieżdżących się tu gatunków i ich liczebność. W porównaniu z poprzednim liczeniem, ilość ptaków spadła o 4 gatunki. W granicach ówczesnego Parku Krajobrazowego przestało się gnieździć 10 gatunków, z czego ponad połowa to ptaki środowisk wodnych i bagiennych. Najbardziej zmalała liczba ptaków związanych z wodami otwartymi i rozlewiskami oraz strefą szuwaru wysokoturzycowiskowego.

rozlewisko4Pierwsze prace renaturalizacyjne na danym terenie, wraz z zakupem gruntów, rozpoczęto w 1996 roku na starorzeczach w okolicach wsi Rogowo. W latach 1996-2001 prowadzono oczyszczanie starorzeczy na gruntach wsi Pańki, Rzędziany, Rogowo i Majątek Rogowo. Czyszczenie polegało na usuwaniu zatorów: zakrzaczeń, namuleń, wypłyceń, szuwarów, karpin i ich fragmentów. Dalszymi działaniami było wybudowanie drewnianych mostów przejazdowych o różnym świetle, zlokalizowanych na wyniesieniach grobli Rzędziany-Pańki, nad trzema odtwarzanymi odnogami starorzecza Narwi. Mosty umożliwiając przepływ wód przez groblę częściowo odtwarzają istniejącą niegdyś na danym terenie sieć koryt rzecznych.

Otwarcie przepływu pozwala na napełnienie i uaktywnienie starorzeczy poprzez podwyższenie poziomów w rzece przez budowle progowe na Narwi i skierowanie części przepływu w opisywane starorzecza. Konieczność wykonania progów wynikła z potrzeby utrzymania wysokich stanów wody powyżej grobli to jest w granicach Narwiańskiego Parku Narodowego. W roku 2007 wybudowano pierwszy z zaplanowanych progów, zlokalizowany na wysokości koloni Radule.W 2006 roku PTOP wykonało inwentaryzację ptaków na terenie tzw. strefy buforowej Narwiańskiego PN. Inwentaryzacja wykazała wzrost liczebności awifauny (zarówno w ujęci ilościowym jak i jakościowym) w stosunku do okresu sprzed realizacji projektu. W 2008 roku przeprowadzono kolejną inwentaryzację awifauny, którą objęto wybrane gatunki ptaków, zwykle związane ze środowiskiem wodnym. Ich liczebność, mimo gorszych warunków wodnych w stosunku do ostatniego monitoringu wykonanego w 2006 roku, utrzymywała się na podobnym poziomie. Przyczyną obniżenie liczebności ptaków siewkowatych w 2008 roku był brak wylewu rzeki. Zdaniem autora opracowania złą sytuację hydrologiczną niewątpliwie poprawiło wybudowanie progu kamiennego na Narwi w okolicach miejscowości Radule. Budowla ta zapewniła w miarę dobre uwilgotnienie doliny, mimo braku wylewu. Wybudowany próg umożliwiła wprowadzenie wody w 3 naturalne odnogi rzeki po prawobrzeżnej części doliny, w których zanotowano większą ilość przepływającej wody niż w latach ubiegłych.Dzięki dofinansowaniu ze strony Fundacji EkoFundusz oraz Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Białymstoku mogliśmy rozpocząć kolejny już III etap projektu Renaturalizacja strefy buforowej Narwiańskiego Parku Narodowego.

rozlewisko5

W lutym 2010 zakończylismy budowę drugiego z zaplanowanych progów na rzece Narew - poniżej połączenia starego i nowego (uregulowanego) koryta rzeki.(patrz mapa) Biorąc pod uwagę, że wybudowany w 2007 roku próg na Narwi na wysokości wsi Kolonia Radule wpływa na prawobrzeżną część doliny, to dopiero budowa obecnie zaprojektowanego progu sprawi, iż rozrząd wody wychodzący z Narwiańskiego PN na cały obszar strefy buforowej będzie zbliżony do okresu sprzed regulacji Narwi.

Więcej zdjęć z budowy progu

logo ue