O dubelcie

Występowanie

13 styczeń 2013

Zasięg gatunku:

Dubelt jest gatunkiem gniazdującym w Palearktyce zachodniej i środkowej.  W obrębie swojego areału występowania tworzy dwie izolowane populacje różniące się nieco morfologicznie i behawioralnie. Pierwsza z nich - zachodnia - stanowiąca ponad 60% populacji europejskiej (nie uwzględniając Rosji), występuje w górach Szwecji i Norwegii. Druga zaś zwana wschodnią, zasiedla obszar od północnowschodniej Polski i Lubelszczyzny (stanowiących południowo-zachodnią granicę areału występowania), przez Ukrainę, Białoruś oraz kraje nadbałtyckie po Rosję. Przyjmuje się, że wschodnią granicę areału występowania dubelta wyznacza rzeka Jenisej.

  Zasięg występowania dubelta Gallinago media. Źródło: http://www.birdguides.com

Rysunek 1.  Zasięg występowania dubelta Gallinago media. Źródło: http://www.birdguides.com

Dubelt najliczniej występuje w Rosji, gdzie według różnych szacunków gniazduje od 125 000 do ponad 250 000 samców. W krajach europejskich (poza Rosją) najliczniejszy jest w Skandynawii (6000-17 000 s.) i na Białorusi (4 600-6 000 s.). Pozostałe populacje krajów europejskich są zdecydowanie mniej liczne i nie przekraczają 800 samców.

W Polsce dubelt jest bardzo nielicznym gatunkiem lęgowym. Ostatnie szacunki liczebności mówią o 700-800 samcach (Tomiałojć i Stawarczyk 2003), jednak z danych Państwowego Monitoringu Środowiska i lokalnych grup ornitologów zajmujących się tym gatunkiem (TP Dublet) wynika, że nastąpił znaczący spadek jego liczebności. Zdecydowanie najliczniej występuje na Podlasiu, w szczególności w Kotlinie Biebrzańskiej, Dolinie Górnej Narwi i obrzeżach Puszczy Knyszyńskiej (ponad 70% polskiej populacji). Pozostałe istotne miejsca gniazdowania znajdują się na Lubelszczyźnie.

Zimowiska dubelta zlokalizowane są na południe od Sahary, głównie w strefie równikowej. Informacje zdobyte na podstawie odnalezionych zaobrączkowanych ptaków wskazują na rozległy zasięg zimowisk sięgający od Senegalu i Mali poprzez Etiopię i Kenię, aż po południowe krańce Zimbabwe i Botswanę.

 Obszary występowania dubelta Gallinago media w Polsce. Źródło: A. Dyrcz, W: Gromadzki M. (red.). Ptaki (część I). Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2004.

Rysunek 2.  Obszary występowania dubelta Gallinago media w Polsce. Źródło: A. Dyrcz, W: Gromadzki M. (red.). Ptaki (część I). Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2004.

Środowisko lęgowe

Dubelt występuje na różnego typu obszarach bagiennych. Populacja skandynawska (zachodnia) gniazduje w górach powyżej górnej granicy lasu na rozległych tundrowych łąkach i torfowiskach. Nierzadko są to tereny, na których oprócz roślinności zielnej, znaczny udział stanowią niskie podrosty różnych gatunków wierzb oraz brzozy niskiej.

W Polsce dubelt gnieździ się głównie w dolinach rzek o mniej lub bardziej naturalnym biegu. W dolinie Biebrzy występuje przede wszystkim na otwartych żyznych torfowiskach niskich, czasem porośniętych rozproszonymi wierzbami. Można go również spotkać na podmokłych łąkach turzycowych o różnym stopniu użytkowania rolniczego.

Michał Korniluk


Zobacz także